Venusovergang

This article in English.
Cet article en français.

Venusovergang – slechts voor een korte periode te volgen in België maar volledig in beeld gebracht door een Belgische telescoop aan boord van de satelliet PROBA2

Live updated waarnemingen

Vanmorgen, 6 juni 2012, vond een Venusovergang plaats. Je ziet aan de hemel een zwart bolletje, de planeet Venus, over de zonneschijf glijden. Vanuit België konden we de Venusovergang slechts een korte periode vroeg in de ochtend zien. Tijdens het grootste deel van de Venusovergang was het hier immers nacht. Maar de ESA-satelliet PROBA2 zat op de eerste rij om de overgang van het begin tot het einde waar te nemen! SWAP, een Belgische EUV-camera aan boord van PROBA2, filmde deze zeldzame gebeurtenis. Pas in 2117 zullen de Aarde, de Zon en Venus terug op 1 lijn staan. De volgende Venusovergang vindt dus pas over 105 jaar plaats!

PROBA2 in een perfecte baan om de Venusovergang te observeren

Vannacht, 6 juni, om 00:03 Belgische tijd ’raakte’ Venus schijnbaar de Zon en begon de transit. Om 5:31 kwam de Zon op in Ukkel. Het duurde dan nog even vooraleer de Zon hoog genoeg boven de horizon stond om Venus te kunnen spotten. Om 06:56 verdween het zwarte bolletje, Venus, weer uit het zicht. Maar, de micro-satelliet PROBA2 die in een baan op een hoogte van ongeveer 700 km rond de Aarde draait, kan de Venusovergang helemaal waarnemen, met lichtjes andere tijden weliswaar: Venus raakt de zonschijf op 6 juni, om 00:17. Voor PROBA2 eindigde de Venusovergang om 6:50 Belgische tijd.

Venus gaat op en neer – of toch niet?

Zowel in de simulatie als in de EUV film lijkt Venus op en neer te gaan op de zonneschijf. PROBA2 vliegt rond de aarde van de noordpool naar de zuidpool en zo terug naar de noordpool. Daardoor bekijkt de satelliet de Zon nu eens ‘van boven de Aarde’, en dan weer ‘van onder de Aarde’. Dit creëert de illusie dat de planeet Venus op en neer beweegt op de beelden, hoewel het in feite PROBA2 is die op en neer gaat.

Wetenschappelijke resultaten

De Venusovergang was een kans voor de wetenschappers van de Koninklijke Sterrenwacht van België om hun telescopen en berekeningen te checken. Venus ’raakte’ de Zon op precies het voorspelde moment. Dit was voor de wetenschappers de bevestiging dat de baan van PROBA2 met grote nauwkeurigheid gekend is.

Het contrast van de beelden wordt beperkt door verstrooide straling in de telescoop. In het ideaal geval zou Venus alle zonlicht afschermen en bijgevolg helemaal zwart zijn in de beelden. Door de hoeveelheid (ongewenst) licht te meten in de ‘Venus vlek’ op de SWAP beelden, hebben de wetenschappers en ontwerpers veel geleerd over het strooilicht in het optisch systeem van SWAP.

Na de overgang volgde SWAP Venus verder op zijn tocht door de corona, de zonneatmosfeer. (Let op, dit wordt niet getoond in het beeldmateriaal.). Venus werd langzaam onzichtbaar. De corona straalt niet helder en daardoor contrasteerde Venus niet genoeg om zichtbaar te blijven.